Vraag en antwoord

In december 2023 is de nieuwe vragenlijst SAQ (SCL2.0) toegevoegd. Deze zal op termijn alle andere vragenlijsten gaan vervangen.

Lees hier een samenvatting van de verschillen en bijhorende procedures. https://www.webtoolscl.nl/self-assessment-questionnaire-saq

Wil je nog meer weten; https://safetycultureladder.com/

De bijbehorende vragenlijst vind je hier: https://safetycultureladder.com/wp-content/uploads/2023/09/Normtekst-SCL_DEF_NL.pdf

Hoe vul je de SAQ compact vragenlijst in?

Begin met het vaststellen van het aantal medewerkers. Hierbij ga je uit van het totaal aantal werkzame personen, dit betekent eigen personeel en ingeleend en/of ingehuurd personeel  (zoals ZZP-ers). De rekenhulp geeft een indicatie van het aantal respondenten dat nodig is voor een representatief beeld. Voor de SAQ compact is de rekenhulp verplicht.

Zo worden de scores berekend en weergegeven

De resultaten geven weer welke antwoorden (stellingen) de medewerker het meest herkent. De percentages geven het "meest geselecteerde antwoord" aan. Bij een vraag waar meerdere antwoorden mogelijk zijn, wordt het antwoord wat past bij de hoogste trede geteld. De grijs gekleurde vakjes in de resultaten geven per thema aan welke trede men het meest herkent. Klik op een thema om de percentages per vraag te kunnen zien en optionele opmerkingen. De antwoorden die niet van toepassing zijn, worden niet meegerekend.

Hoe moet ik de scores interpreteren

Er zijn twee resultatenoverzichten te bekijken: die voor operationele medewerkers, die voor management/directie. Beiden zijn even belangrijk. Omdat voor beide doelgroepen niet 1-op-1 dezelfde vragen worden gesteld worden de resultaten gescheiden weergegeven. Bij de filterinstellingen in de resultaten selecteer je van welke doelgroep je de resultaten wilt zien. In de vragenlijst staan bij elk thema vijf beschrijvingen die passen bij de cultuur, houding en gedrag van trede 1, 2, 3, 4 of 5. Als medewerkers zich bijvoorbeeld bij het thema ‘Werkplekveiligheid’ het meest kunnen vinden in de beschrijving die hoort bij trede 4, dan staat hier het hoogste percentage. De hoogste percentages geven een idee over het trede niveau per thema binnen uw organisatie. De uitkomsten in de SAQ compact zijn bedoeld om inzicht te geven in hoe medewerkers bepaalde veiligheidsaspecten ervaren en niet om een specifieke trede indicatie te geven als totaaloverzicht. Het doel is om met elkaar het gesprek te voeren over de uitkomsten en de verbeterpunten te identificeren: wat gaat goed, wat willen we met elkaar verbeteren? Hoe komt het dat door verschillende medewerkers een andere antwoord gegeven is? Doen we wat we met elkaar hebben afgesproken?

Het opstellen van de GAP-analyse en het ACTIE plan

Bij de GAP-analyse maak je een vergelijking tussen de bestaande en gewenste situatie. Dit doe je op basis van de uitkomsten van de vragenlijst waarbij je de verschillende thema’s met elkaar bespreekt. De gewenste situatie kan zijn dat je wilt toe werken naar een hogere trede maar kan ook inhouden dat binnen een bepaalde trede nog het een en ander te verbeteren is. De uitkomsten zijn vooral bedoeld om te ontdekken hoe veilig en gezond de organisatie is en aan welke thema’s je nog kunt werken om de veiligheid te verbeteren.

Op basis van de GAP-analyse stel je een actieplan op. Hierin beschrijf je welke acties er concreet worden uitgevoerd om aan de slag te gaan met de verbeterpunten.

Moet ik om te voldoen aan ViA bij het opstellen van de GAP-analyse alleen kijken naar de behaalde scores op trede 2?

Neen, het is de bedoeling dat je kijkt naar de uitkomsten van alle thema’s en met elkaar bepaalt waarmee je aan de slag gaat. Een certificerende instelling controleert of de zelfevaluatie op de juiste wijze is uitgevoerd en of de GAP-analyse en het actieplan op een goede manier zijn opgesteld. Als dit het geval is wordt een verklaring afgegeven zonder trede indicatie. ViA waardeert deze verklaring als een trede 2 indicatie omdat de organisatie laat zien dat zij goede acties neemt om met veiligheid aan de slag te gaan.

Actieplan (en GAP analyse) ook via deze SCL-Webtool

In het SCL handboek zijn een aantal algemene eisen opgenomen waaraan de GAP-analyse en het actieplan moeten voldoen. Er zijn geen vaste formats beschikbaar voor de GAP-analyse en het actieplan omdat de vorm (hoe dit gebeurt) van minder belang is. De nadruk moet liggen op open en eerlijke gesprekken om een gemeenschappelijk beeld te krijgen van wat men wil bereiken op het gebied van houding en gedrag. Dit kun nu ook via deze SCLE-Webtool.

Ondersteuning nodig?

Op onze site (www.safetycultureladder.com) vindt u een lijst met SCL-kennispartners die hulp kunnen bieden.

Bij de SAQ Compact zijn er zowel vragen waarop meerdere antwoorden mogelijk zijn (vierkant aanvinkvakje) als vragen met maar één antwoord mogelijk (rond selectievakje). Deze staan door elkaar. Bij “meerdere antwoorden mogelijk” wordt de hoogst aangevinkte trede geteld. Dit is gedaan, omdat men zich in meerdere antwoorden kan herkennen en dat van een lagere trede geen afbreuk doet aan het antwoord bij de hogere trede. Zo wordt de respondent niet gedwongen te kiezen en wordt het antwoorden makkelijker.

SAQ Compact vertaalt de ingevulde vragen naar een score in het volwassenheidsmodel van de Safety Culture Ladder: de resultaten worden weergegeven per thema en per trede. De percentages laten zien welke antwoorden (stellingen) de medewerker het meest herkent en geven dus het "meest geselecteerde antwoord" aan. Bij een vraag waar meerdere antwoorden mogelijk zijn, wordt het antwoord wat past bij de hoogste trede geteld. De grijs gekleurde vakjes in de resultaten geven per thema aan welke trede men het meest herkent. De antwoorden die niet van toepassing zijn, worden niet meegerekend.

Interpretatie van de score:
De percentages laten het meest geselecteerde antwoord zien en bijbehorende trede. De vragen zijn dusdanig geformuleerd, dat men uitsluitend 1 stelling kan/mag herkennen. Als medewerkers zich bijvoorbeeld bij het thema ‘Werkplekveiligheid’ het meest kunnen vinden in de beschrijving die hoort bij trede 4, dan is dat de trede indicatie. Scores zijn hier niet cumulatief, dus men hoeft niet op trede 2 en trede 3 100% te halen, alvorens men trede 4 kan halen. Het gaat hier uitsluitend om de meest herkende stelling.

Bedenk dat het niet alleen gaat om de trede. De uitkomsten zijn vooral bedoeld om te ontdekken hoe veilig en gezond de organisatie is en aan welke thema’s nog kan worden gewerkt binnen de organisatie om de veiligheid te verbeteren. Zo kunnen de uitkomsten van SAQ Compact worden gebruikt om een GAP-analyse op te stellen. Ook kunnen de uitkomsten worden gebruikt als gespreksonderwerp. Daarbij kan desgewenst nog een afsluitende groepsinvulling wordt gemaakt.
Door de SAQ Compact periodiek te gebruiken kunt u bijhouden wat de voortgang is en welke acties zijn ondernomen.

Bij de SAQ Compact zijn de vragen gesplitst naar type medewerker. Er zijn 12 vragen voor operationele medewerkers. Er zijn 28 vragen voor management/directie.

• Splitsing van vragen naar functie:  
  • een set vragen voor de operationeel medewerker. Dit bevat alleen vragen over zaken die zij op de werkvloer zouden kunnen merken, ervaren.  
  • een set vragen voor management/directie.  Dit bevat alleen vragen over zaken die zij moeten kunnen weten over de werkvloer, over interne management procedures en samenwerking met de branche.  

• Kortere en concretere antwoordmogelijkheden. Voorheen werden meerdere eisen/criteria in 1 stelling (antwoordoptie) samengevat. Dat maakte het moeilijker om te beantwoorden. Nu zijn diverse eisen/criteria in aparte vragen ondergebracht.  

• Een extra antwoordoptie: “nee”, dus een fictief trede 1 antwoord.  

• 2 vragentypes: zowel “meerdere antwoorden mogelijk” als “één antwoord mogelijk”. In sommige gevallen kan de respondent meerdere aspecten herkennen. Om het makkelijker te maken voor de respondent kunnen dan ook meerdere antwoorden worden aangevinkt.  

• Duidelijkere resultaten: het meest gekozen antwoord is nu duidelijker te herkennen. Voorheen werd met gewogen gemiddelden gewerkt, omdat men een stelling ook nog “gedeeltelijk” kon herkennen. De percentages waren ingewikkelder te begrijpen voor de bedrijfsbeheerder. Nu is het een verdeling van 100% over de verschillende treden.   

• Resultatenweergave op basis van doelgroep. Omdat er verschil bestaat tussen de inhoud en het aantal vragen voor operationele medewerkers versus management/directie, kunnen de resultaten niet netto opgeteld in een tabel worden weergegeven. Men kan in de resultaten kiezen tussen “operationeel” of “management/directie”. Van elke weergave kunnen exports worden gemaakt.  

In SAQ Compact wordt de term V&G gebruikt. In bijvoorbeeld de bouwsector staat deze afkorting voor Veiligheid en Gezondheid op de bouwplaats, in het kader van het Arbobesluit. Bij het invullen van deze vragenlijst moet deze term breder worden opgevat. Het gaat niet alleen om de Veiligheid en Gezondheid van de medewerkers van uitvoerende bedrijven, maar ook om de veiligheid van de (toekomstige) gebruikers en derden.

SAQ Compact bestaat uit 18 thema’s die overeenkomen met de bedrijfskarakteristieken uit de SCL. Voor elk thema zijn beschrijvingen geformuleerd die passen bij de treden van de SCL. Respondenten geven aan in welke beschrijving zij zichzelf of het bedrijf het meeste herkennen. Voor bepaalde thema's is zowel voor operationeel personeel als voor management/directie een bijpassende vraag te stellen. Sommige thema's zijn echter alleen te benaderen door één van de doelgroepen. Zo wordt bijvoorbeeld het onderdeel 'Statistieken' niet uitgevraagd bij operationeel personeel, omdat zij daarvoor het antwoord niet kunnen weten.

Bij de keuze ‘Niet van toepassing’ moet de respondent de reden toelichten in een invulveld.

De SAQ Extended vertaalt de reacties op de vragenlijst naar een ‘score’ op een trede van de Safety Culture Ladder die u voorafgaand aan de vragenlijst heeft opgegeven.

Per trede moet u minimaal 70, 75 of 80% van de maximale score behalen. De trede wordt dan groen. Uw organisatie voldoet aan de eisen van een bepaalde trede als:

• is voldaan aan de minimumeisen per bedrijfsaspect van de desbetreffende trede en die van onderliggende treden. Voorbeeld: Als u kiest voor trede 3, dan moet u ook de minimale score voor trede 2 behalen;
• de som van de gewogen scores over alle bedrijfsaspecten van de trede voldoet aan de minimumeis bij die trede. Het percentage verschilt per trede (70, 75 of 80%)

U leest meer informatie over tredebeoordelingen in het Handboek van de Safety Culture Ladder.

De SAQ Extended zal op termijn vervallen en vervangen worden door de SAQ (SCL2.0).

De SAQ Extended bestaat uit 233 vragen. Deze zijn onderverdeeld in vier treden (trede 2 t/m 5). Bij het aanmaken van een vragenlijst kunt u aangeven voor welke trede u uw organisatie wilt laten certificeren. De respondenten krijgen dan alleen de vragen van die trede (én de lagere treden) om te beantwoorden. Aantal vragen per trede:

• Trede 2: 38 vragen
• Trede 3: 105 vragen
• Trede 4: 185 vragen
• Trede 5: 233 vragen

Wat is een trede?

Een trede is een niveau dat je kunt bereiken. Een hogere trede betekent een meer pro-actief en dieper gevoelde veiligheidscultuur. Je krijgt dan ook meer vragen. 

Waarom zou je niet altijd trede 5 kiezen?

Bij het maken van een nieuwe vragenlijst kies je een doel trede. Hieruit spreekt je ambitie. Als de doeltrede echter veel hoger is dan werkelijkheid (of niet nodig is) kan dit demotiverend werken en concrete stappen vooruit in de weg staan. Daarnaast krijgen de respondenten steeds meer vragen (min. 38, max. 233). Het is dan ook niet mogelijk na het aanmaken van de vragen lijst de trede nog te veranderen.

Een overzicht van alle vragen vindt u in het certificatieschema van de Veiligheidsladder. De vragenlijst bestaat uit meerkeuzevragen: ja/nee of volledig/grotendeels/deels/niet.